Smičak, kozonoška

Opis vrste

Višegodišnja biljka. Gomolji celi, ovalni, izduženi, ređe loptasti; korenovi debeli. Stabljika visoka 30-90 cm, obično snažna, u gornjem delu po malo uglasta, pokrivena listovima. Listovi sa osnovom u vidu rukavca, izduženo jajasti do izduženo lancetasti, sa mrežastom nervaturom, prilično mesnati, u početku plavozeenkasti, u vreme cvetanja biljke obično već uvenuli i žućkasti. Cvast klasolika, sastavljena od velikog broja cvetova, rastresita. Brakteje linearno lancetaste, na vrhu šiljate, beličaste ili svetlo zelene, katkad u vršnom delu crvenkaste, iste dužine ili duže od plodnika. Listići perigona međusobno jedan ka drugom povijeni gradeći zatupastu kacigu, 3 spoljašnja konkavni, izduženi, sa istaknutim crvenim nervima, bledo zeleni do beličasti, često po malo ljubičasti, sa unutrašnje strane sa purpurnocrvenim pegama, bočni unutrašnji uži, linearni, i nešto kraći od spoljašnjih. Labelum dugačak do 7cm, većinom trodelan i samo pri osnovi nedeljen, ± mrkožutozelen, duž oboda često crvenkast i talasasto izvijugan, po površini sa tamno ljubičastim papilama, ka samom vrhu većinom prljavoljubičast; srednji režanj linearan, srazmerno 3-5 puta duži od bočnih, širok oko 2 mm, na vrhu urezan, često dvorežnjevit ili 2-4 zubat, u pupoljku ispod ginostemijuma uvijen u obliku spirale. Ostruga kupasta, dugačka 4-5 mm, naniže upravljena. Ginostemijum kratak, zaobljen. Polenova masa loptasto jajasta, zelena, kaudikula žućkasta. Cveta u julu mesecu. Raste na osunčanim zatravljenim padinama, obodima šuma, svetlim šikarama, na krečnjaku. Oprašuje se entomofilijom; cvetovi ne proizvode nektar; oprašuju ih pčele iz roda Andrena sistemom prevare vezane za ishranu.