Конюшина
Конюшина | ||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
![]() | ||||||||||||||||||||||
Біологічна класифікація | ||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||
|
Конюши́на (Trifolium) — рід одно- чи багаторічних рослин родини бобових, що налічує від 245 до 300 видів. Представники цього роду відомі також під місцевими назвами конячи́на, горі́шок, горі́шина, комана́, комани́ця, лу́ґер (закарпат.). Конюшини поширені в помірному поясі Європи, Азії та Північної Америки.
Опис[ред. | ред. код]
Невисокі трав'янисті рослини. Стебла висхідні або прямостоячі, рідше лежачі. Листки трійчасті, рідше складаються з 5-9 листочків, що розміщені пальчасто; прилистки більш або менш зрослися з черешками листків. Квітки зібрані в головчасті, рідше короткокитицеві або зонтикоподібні суцвіття. Чашечка дзвоникувата або більш-менш двогуба, з 5 зубцями. Трубочка з 5, 10 або 20-ма жилками. Віночок неопадний; пелюстки більш-менш зрослі між собою і тичинковою трубкою; 9 тичинок зрослися нитками у трубочку, десята тичинка вільна. Квітка цієї рослини побудована у формі довгої трубочки і хоботок бджоли не дістає до стовпчика, тому вони не можуть запилити її. Запилюють конюшину джмелі. Біб шкірястий, 1-3, рідше 4-6 насінний, замкнений у чашечці, рідше висувається з неї.
Практичне використання[ред. | ред. код]
Деякі види використовують як кормові культури та декоративні культури. Листя конюшини люблять кролі, коні, корови та інші домашні тварини. Культивувати рослину почали нещодавно у XVIII ст., проте знали про її цінність і випасали коней ще з часів Київської Руси.
Листки всіх видів конюшини використовують у їжу як салат, а варене як шпинат. На Алтаї, Кавказі у Східному Сибіру листки збирали і сушили про запас. Висушене й потовчене листя додавали в борошно під час випікання житнього хліба.
Молоде зілля конюшини має прісний і солодкуватий присмак та найчастіше використовується як домішка до гострих салатів, для приготування зелених і холодних борщів, юшок, юшкових пюре. Сухе розтерте листя використовують для приготування сирів. На Кавказі молоді нерозпуклі голівки конюшини квасять як капусту та використовують узимку для салатів.
Зілля конюшини містить 14,5 % протеїну, 3,5 % жирів, 33,9 % безазотистих екстрактивних речовин, вітаміни групи В, каротин.[1]
Галерея[ред. | ред. код]
Види[ред. | ред. код]
На території України росте близько 10 видів.
- Trifolium acaule A. Rich.
- Trifolium affine C. Presl
- Trifolium africanum Ser.
- Trifolium aintabense Boiss. & Hausskn.
- Trifolium albopurpureum Torr. & A. Gray
- Trifolium alexandrinum L.
- Trifolium alpestre L. — конюшина альпійська
- Trifolium alpinum L.
- Trifolium amabile Kunth
- Trifolium ambiguum M. Bieb. — конюшина мінлива
- Trifolium amoenum Greene
- Trifolium andersonii A. Gray
- Trifolium andinum Nutt.
- Trifolium andricum Lassen
- Trifolium angulatum Waldst. & Kit. — конюшина кутаста
- Trifolium angustifolium L. — конюшина вузьколиста
- Trifolium apertum Bobrov
- Trifolium argutum Banks & Sol.
- Trifolium arvense L. — конюшина польова
- Trifolium attenuatum Greene
- Trifolium aureum Pollich — конюшина золотиста
- Trifolium baccarinii Chiov.
- Trifolium badium Schreb. — конюшина коричнева
- Trifolium barbeyi Gibelli & Belli
- Trifolium barbigerum Torr.
- Trifolium barnebyi (Isely) Dorn & Lichvar
- Trifolium batmanicum Katzn.
- Trifolium beckwithii W. H. Brewer ex S. Watson
- Trifolium bejariense Moric.
- Trifolium berytheum Boiss. & Blanche
- Trifolium bifidum A. Gray
- Trifolium bilineatum Fresen.
- Trifolium billardierei Spreng.
- Trifolium bivonae Guss.
- Trifolium blancheanum Boiss.
- Trifolium bocconei Savi
- Trifolium boissieri Guss. ex Soy.-Will. & Godr.
- Trifolium bolanderi A. Gray
- Trifolium borysthenicum Grun. — конюшина дніпровська
- Trifolium brandegeei S. Watson
- Trifolium breweri S. Watson
- Trifolium brutium Ten.
- Trifolium buckwestiorum Isely
- Trifolium bullatum Boiss. & Hausskn.
- Trifolium burchellianum Ser.
- Trifolium calcaricum J. L. Collins & Wieboldt
- Trifolium calocephalum Fresen.
- Trifolium campestre Schreb. — конюшина рівнинна
- Trifolium canescens Willd.
- Trifolium carolinianum Michx.
- Trifolium caucasicum Tausch — конюшина кавказька
- Trifolium caudatum Boiss.
- Trifolium cernuum Brot.
- Trifolium cheranganiense J. B. Gillett
- Trifolium cherleri L.
- Trifolium chilaloense Thulin
- Trifolium chilense Hook. & Arn.
- Trifolium chlorotrichum Boiss. & Balansa
- Trifolium ciliolatum Benth.
- Trifolium cinctum DC.
- Trifolium clusii Godr. & Gren.
- Trifolium clypeatum L.
- Trifolium congestum Guss.
- Trifolium constantinopolitanum Ser.
- Trifolium cryptopodium Steud. ex A. Rich.
- Trifolium cyathiferum Lindl.
- Trifolium dalmaticum Vis.
- Trifolium dasyphyllum Torr. & A. Gray
- Trifolium dasyurum C. Presl
- Trifolium davisii M. Hossain
- Trifolium decorum Chiov.
- Trifolium depauperatum Desv.
- Trifolium dichotomum Hook. & Arn.
- Trifolium dichroanthoides Rech. f.
- Trifolium dichroanthum Boiss.
- Trifolium diffusum Ehrh. — конюшина розлога
- Trifolium dolopium Heldr. & Hausskn. ex Gibelli & Belli
- Trifolium douglasii House
- Trifolium dubium Sibth. — конюшина сумнівна
- Trifolium echinatum M. Bieb. — конюшина їжакова
- Trifolium elgonense J. B. Gillett
- Trifolium eriocephalum Nutt.
- Trifolium eriosphaerum Boiss.
- Trifolium erubescens Fenzl
- Trifolium euxinum Zohary
- Trifolium eximium Stephan ex Ser.
- Trifolium fragiferum L. — конюшина суницеподібна
- Trifolium friscanum (S.L. Welsh) S.L. Welsh
- Trifolium fucatum Lindl.
- Trifolium gemellum Pourr. ex Willd.
- Trifolium gillettianum Jacq.-Fél.
- Trifolium glanduliferum Boiss.
- Trifolium globosum L.
- Trifolium glomeratum L.
- Trifolium gordejevii (Kom.) Z. Wei
- Trifolium gracilentum Torr. & A. Gray
- Trifolium grandiflorum Schreb.
- Trifolium gymnocarpon Nutt.
- Trifolium haussknechtii Boiss.
- Trifolium haydenii Porter
- Trifolium heldreichianum (Gibelli & Belli) Hausskn.
- Trifolium hirtum All. — конюшина шершава
- Trifolium howellii S. Watson
- Trifolium hybridum L. — конюшина гібридна
- Trifolium incarnatum L. — конюшина багряна
- Trifolium israeliticum Zohary & Katzn.
- Trifolium isthmocarpum Brot.
- Trifolium jokerstii Vincent & Rand. Morgan
- Trifolium juliani Batt.
- Trifolium kingii S. Watson
- Trifolium lanceolatum (J. B. Gillett) J. B. Gillett
- Trifolium lappaceum L. — конюшина лопухова
- Trifolium latifolium (Hook.) Greene
- Trifolium latinum Sebast.
- Trifolium leibergii A. Nelson & J. F. Macbr.
- Trifolium lemmonii S. Watson
- Trifolium leucanthum M. Bieb. — конюшина блідоквіткова
- Trifolium ligusticum Balb. ex Loisel.
- Trifolium longidentatum Nábelek
- Trifolium longipes Nutt.
- Trifolium lucanicum Gasp. ex Guss.
- Trifolium lugardii Bullock
- Trifolium lupinaster L. — конюшина люпинова
- Trifolium macilentum Greene
- Trifolium macraei Hook. & Arn.
- Trifolium macrocephalum (Pursh) Poir.
- Trifolium masaiense J. B. Gillett
- Trifolium mattirolianum Chiov.
- Trifolium mazanderanicum Rech. f.
- Trifolium medium L. — конюшина середня
- Trifolium meduseum Blanche ex Boiss.
- Trifolium meironense Zohary & Lerner
- Trifolium michelianum Savi.
- Trifolium micranthum Viv.
- Trifolium microcephalum Pursh
- Trifolium microdon Hook. & Arn.
- Trifolium miegeanum Maire
- Trifolium monanthum A. Gray
- Trifolium montanum L. — конюшина гірська
- Trifolium mucronatum Willd. ex Spreng.
- Trifolium multinerve A. Rich.
- Trifolium mutabile Port.
- Trifolium nanum Torr.
- Trifolium neurophyllum Greene
- Trifolium nigrescens Viv.
- Trifolium noricum Wulfen
- Trifolium obscurum Savi
- Trifolium obtusiflorum Hook. & Arn.
- Trifolium ochroleucum Huds. — конюшина блідо-жовта
- Trifolium oliganthum Steud.
- Trifolium ornithopodioides L.
- Trifolium owyheense Gilkey
- Trifolium pachycalyx Zohary
- Trifolium palaestinum Boiss.
- Trifolium pallescens Schreb.
- Trifolium pallidum Waldst. & Kit.
- Trifolium pannonicum Jacq. — конюшина паннонська
- Trifolium parnassi Boiss. & Spruner
- Trifolium parryi A. Gray
- Trifolium patens Schreb.
- Trifolium patulum Tausch
- Trifolium pauciflorum d'Urv.
- Trifolium petitianum A. Rich.
- Trifolium philistaeum Zohary
- Trifolium phitosianum N. Böhling et al.
- Trifolium phleoides Pourr. ex Willd. — конюшина тимофіївкова
- Trifolium physanthum Hook. & Arn.
- Trifolium physodes Steven ex M. Bieb.
- Trifolium pichisermollii J. B. Gillett
- Trifolium pignantii Brongn. & Bory
- Trifolium pilczii Adamović
- Trifolium pilulare Boiss.
- Trifolium pinetorum Greene
- Trifolium plebeium Boiss.
- Trifolium plumosum Douglas
- Trifolium polymorphum Poir.
- Trifolium polyodon Greene
- Trifolium polyphyllum C. A. Mey.
- Trifolium polystachyum Fresen.
- Trifolium praetermissum Greuter et al.
- Trifolium pratense L. — конюшина лучна
- Trifolium prophetarum M. Hossain
- Trifolium pseudostriatum Baker f.
- Trifolium purpureum Loisel.
- Trifolium purseglovei J. B. Gillett
- Trifolium quartinianum A. Rich.
- Trifolium radicosum Boiss. & Hohen.
- Trifolium reflexum L.
- Trifolium repens L. — конюшина повзуча
- Trifolium resupinatum L. — конюшина перевернута
- Trifolium retusum L. — конюшина притуплена
- Trifolium riograndense Burkart
- Trifolium roussaeanum Boiss.
- Trifolium rubens L. — конюшина червонувата
- Trifolium rueppellianum Fresen.
- Trifolium salmoneum Mouterde
- Trifolium sativum (Schreb.) Crome — конюшина посівна
- Trifolium saxatile All.
- Trifolium scabrum L. — конюшина шорстка
- Trifolium schimperi A. Rich.
- Trifolium scutatum Boiss.
- Trifolium sebastianii Savi
- Trifolium semipilosum Fresen.
- Trifolium setiferum Boiss.
- Trifolium simense Fresen.
- Trifolium sintenisii Freyn
- Trifolium siskiyouense J. M. Gillett
- Trifolium somalense Taub.
- Trifolium spadiceum L. — конюшина темно-каштанова
- Trifolium spananthum Thulin
- Trifolium speciosum Willd. — конюшина гарна
- Trifolium spumosum L.
- Trifolium squamosum L. — конюшина лускова
- Trifolium squarrosum L.
- Trifolium stellatum L.
- Trifolium steudneri Schweinf.
- Trifolium stipulaceum Thunb.
- Trifolium stoloniferum Muhl. ex A. Eaton
- Trifolium stolzii Harms
- Trifolium striatum L. — конюшина смугаста
- Trifolium strictum L.
- Trifolium subterraneum L. — конюшина підземна
- Trifolium suffocatum L.
- Trifolium sylvaticum Gérard ex Loisel.
- Trifolium tembense Fresen.
- Trifolium thalii Vill.
- Trifolium thompsonii C. V. Morton
- Trifolium tomentosum L.
- Trifolium triaristatum Bertero ex Colla
- Trifolium trichocalyx A. Heller
- Trifolium trichocephalum M. Bieb.
- Trifolium trichopterum Pančić
- Trifolium tumens Steven ex M. Bieb.
- Trifolium ukingense Harms
- Trifolium uniflorum L.
- Trifolium usambarense Taub.
- Trifolium variegatum Nutt.
- Trifolium vavilovii Eig
- Trifolium velebiticum Degen
- Trifolium velenovskyi Vandas
- Trifolium vernum Phil.
- Trifolium vesiculosum Savi — конюшина пухирчаста
- Trifolium vestitum D. Heller & Zohary
- Trifolium virginicum Small
- Trifolium wentzelianum Harms
- Trifolium wettsteinii Dörfl. & Hayek
- Trifolium wigginsii J. M. Gillett
- Trifolium willdenovii Spreng.
- Trifolium wormskioldii Lehm.
Примітки[ред. | ред. код]
- ↑ М. Л. Рева, Н. Н. Рева Дикі їстівні рослини України / Київ, Наукова думка, 1976 — 168 с. — С.95
Джерела[ред. | ред. код]
- Нечитайло В. А., Кучерява Л. Ф. Ботаніка. Вищі рослини. — Київ : Фітосоціоцентр, 2001. — С. 257—260. — 500 прим. — ISBN 966-7459-80-2.
Посилання[ред. | ред. код]
- Quattrofolium
- Edibility of clover: Edible parts and visual identification of wild clover.
- Nitrogen fixation