Шрифт Брайля мовою есперанто

Матеріал з Вікіпедії — вільної енциклопедії.
Перейти до навігації Перейти до пошуку

Шрифт Брайля мовою есперанто — це шрифт Брайля абетки есперанто. Рельєфно-точковий сенсорний шрифт Брайля мовою есперанто призначений для письма та читання незрячими та людьми, що погано бачать. З 1920 року видається журнал «Aŭroro» шрифтом Брайля, з 1904 року видається аналогічний журнал Esperanta Ligilo.

Абетка[ред. | ред. код]

У базовій системі абетки Брайля використовується друк літер з діакритичними знаками. Діакритичний знак Циркумфлекс відзначений додаванням точки 6 (внизу праворуч) на основу листа: ⠩ ĉ, ⠻ ĝ, ⠳ ĥ, ⠺ ĵ, ⠮ ŝ. Тому буква ĵ має таку ж форму, як невикористане французько/англійське письмо Брайля⠺ w написано a w з іноземним ім'ям, точка 3 додала:⠾ w[1] (див. наступний розділ). Буква есперанто ŭ проводиться шляхом відбиття від U, так, щоб точка 1 точка стає 4: ⠬ ŭ. Абетка мовою Брайля виглядає наступним чином[2]:

⠁ (braille pattern dots-1)

a

⠃ (braille pattern dots-12)

b

⠉ (braille pattern dots-14)

c

⠩ (braille pattern dots-146)

ĉ

⠙ (braille pattern dots-145)

d

⠑ (braille pattern dots-15)

e

⠋ (braille pattern dots-124)

f

⠛ (braille pattern dots-1245)

g

⠻ (braille pattern dots-12456)

ĝ

⠓ (braille pattern dots-125)

h

⠳ (braille pattern dots-1256)

ĥ

⠊ (braille pattern dots-24)

i

⠚ (braille pattern dots-245)

j

⠺ (braille pattern dots-2456)

ĵ

⠅ (braille pattern dots-13)

k

⠇ (braille pattern dots-123)

l

⠍ (braille pattern dots-134)

m

⠝ (braille pattern dots-1345)

n

⠕ (braille pattern dots-135)

o

⠏ (braille pattern dots-1234)

p

⠗ (braille pattern dots-1235)

r

⠎ (braille pattern dots-234)

s

⠮ (braille pattern dots-2346)

ŝ

⠞ (braille pattern dots-2345)

t

⠥ (braille pattern dots-136)

u

⠍ (braille pattern dots-134)

ŭ

⠧ (braille pattern dots-1236)

v

⠵ (braille pattern dots-1356)

z

Шрифт Брайля знаходить обмежене застосування[3].

Розшифрування іноземних літер[ред. | ред. код]

Крім основи — латинських іноземних літер q, w, x, y, шрифт є виділені букви голосних, які зустрічаються у пресі Німеччини, ä, ö, ü:

⠟ (braille pattern dots-12345)

питання

⠾ (braille pattern dots-23456)

Вт

⠭ (braille pattern dots-1346)

х

⠽ (braille pattern dots-13456)

по Y

⠜ (braille pattern dots-345)

ä

⠪ (braille pattern dots-246)

⠷ (braille pattern dots-12356)

ü

Додаткові літери з діакритичними знаками в інших мовах обробляються окремими клітинами для діакритичних знаків. Вони не мають однозначної відповідності з печаткою:

⠈ (braille pattern dots-4)

(і ő, ű від ö, ü)

⠘ (braille pattern dots-45)

,

⠲ (braille pattern dots-256)

⠺ (braille pattern dots-2456)

,

⠒ (braille pattern dots-25)

,

⠰ (braille pattern dots-56)

,

⠠ (braille pattern dots-6)

, , , ◌

⠔ (braille pattern dots-35)

, ◌, і т. д.

Ці умовні позначення іноземних імен адаптовані до есперанто Брайля. Текст в іншому шрифті абетки Брайля алфавіту позначається кодом ⠐⠂.

Знаки пунктуації[ред. | ред. код]

Єдині пунктуаційні
⠀ (braille pattern blank)

(пробіл)

⠂ (braille pattern dots-2)

,

⠄ (braille pattern dots-3)

' (скор.)

⠲ (braille pattern dots-256)

.

⠢ (braille pattern dots-26)

?

⠖ (braille pattern dots-235)

!

⠆ (braille pattern dots-23)
⠒ (braille pattern dots-25)

:

⠔ (braille pattern dots-35)
⠌ (braille pattern dots-34)

/

⠄ (braille pattern dots-3)⠄ (braille pattern dots-3)⠄ (braille pattern dots-3)

⠤ (braille pattern dots-36)

-

⠠ (braille pattern dots-6)⠤ (braille pattern dots-36)

Апостроф і точкова абревіатура транскрибуються ⠄.

Парні знаки розділові знаки
⠦ (braille pattern dots-236)⠀ (braille pattern blank)⠴ (braille pattern dots-356)

(зовнішні лапки)

⠠ (braille pattern dots-6)⠦ (braille pattern dots-236)⠀ (braille pattern blank)⠴ (braille pattern dots-356)⠄ (braille pattern dots-3)

(внутрішні лапки)

⠶ (braille pattern dots-2356)⠀ (braille pattern blank)⠶ (braille pattern dots-2356)

(…)

⠶ (braille pattern dots-2356)⠶ (braille pattern dots-2356)⠀ (braille pattern blank)⠶ (braille pattern dots-2356)⠶ (braille pattern dots-2356)

[ … ]

Лапки в друці на есперанто надзвичайно мінливі. Але це неактуально для друку шрифтом Брайля.

Цифри[ред. | ред. код]

Апостроф/абревіатура точки ⠄ використовуються для групування цифр у числах, як і кома в англійській мові. У друкованому та брайлівському есперанто, кома використовується як десятковий знак, наприклад:

Друкувати англійською 100,000.00
= друк на есперанто 100 000,00
= Брайля ⠼⠁⠚⠚⠄⠚⠚⠚⠂⠚⠚.

Форматування[ред. | ред. код]

Заголовні літери зазначаються лише для власних імен. Вони не використовуються в початку пропозиції.

⠼ (braille pattern dots-3456)

(digit)

⠨ (braille pattern dots-46)

(caps)

⠸ (braille pattern dots-456)

(emph.)

⠒ (braille pattern dots-25)⠸ (braille pattern dots-456)⠀ (braille pattern blank)⠸ (braille pattern dots-456)⠀ (braille pattern blank)

(span emphasis)

⠠ (braille pattern dots-6)⠄ (braille pattern dots-3)⠀ (braille pattern blank)⠠ (braille pattern dots-6)⠄ (braille pattern dots-3)

(alternative span emphasis)

⠐ (braille pattern dots-5)⠂ (braille pattern dots-2)⠀ (braille pattern blank)⠐ (braille pattern dots-5)⠂ (braille pattern dots-2)

(foreign braille text)

Для акцентування (жирний текст або курсив), ⠸ використовується для позначення кожного з одного-трьох слів. Для підкресленого тексту, є два формати: або двокрапка передує простому підкресленому знаку, ⠒⠸, додатковий знак ⠸ поміщається перед останнім підкресленим словом, або знак ⠠⠄ ставиться перед і після виділеного тексту.

Примітки[ред. | ред. код]

  1. Google Groups.
  2. World Braille Usage, UNESCO, 2013.
  3. Esperanta stenografio, Nizhny Novgorod, 2003.