Відповідність римських і грецьких богів
Відповідність римських і грецьких богів — список, що показує взаємозв'язок богів і міфічних героїв двох культур. Грецька цивілізація зробила великий вплив на формування римської міфології. На думку істориків, коріння римської міфології беруть початок з примітивних міфів, пов'язані з обожнюванням сил природи, сім'ї, походженням громади і міста. Вплив грецької міфології на римську позначилося пізніше і бере початок приблизно з V—IV століття до н. е. Сформований пантеон богів, велика література і культура міфотворчості неминуче впливала на представників римської цивілізації, які активно контактували з прилеглими грецькими колоніями.
Римський автор III століття до н. е. Лівій Андронік, який першим переклав на латину Одіссею, активно використовує в своїх текстах грецьких «романізованих» богів. Згодом в римський пантеон потрапили грецькі боги, аналогів яких не було у римлян: Ескулап, Аполлон. Це було проявом певної відкритості, терпимості і навіть критичного підходу до релігії. У стародавньому Римі легко приймали в пантеон інших божеств, намагаючись таким чином привернути на свою сторону як самих богів, так і народи, що їм вклонялися.
Греція | Опис | Рим |
---|---|---|
Аїд, або Гадес | бог царства мертвих | Плутон, Орк, Диспатер |
Амфітріта | дружина Посейдона (Нептуна) | Салакія |
Аполлон | бог світла і покровитель мистецтв, бог лікування | Феб (Аполлон) |
Арес | бог війни | Марс |
Артеміда | богиня полювання, лісів | Діана |
Асканій | персонаж міфів (син Енея) | Юл |
Асклепій | бог лікування | Ескулап |
Атлас, або Атлант | титан, епонім океана і гір | Атлант |
Афіна | богиня мудрості та справедливої війни | Мінерва |
Афродіта | богиня любові і краси | Венера |
Борей | бог північного вітру | Аквілон |
Геба | богиня юності | Ювента |
Геката | богиня місячного світла, магії, чаклунства | Трівія |
Геліос | титан сонця | Сол, Sol Invictus |
Гемера | божество дня | Дієс |
Гера | цариця богів, богиня сім'ї, сімейних уз, жінок | Юнона |
Геракл | герой міфів, син Зевса (Юпітера) | Геркулес |
Гермес | вісник богів, покровитель мандрівників і торговців | Меркурій |
Геспер | син Атланта або Астрея, божество вечірньої зорі (Венери) | Веспер |
Гестія | богиня домашнього вогнища | Веста |
Гефест | бог вогню і ковальського ремесла | Вулкан |
Гея | богиня землі | Теллус (Терра) |
Панацея | богиня здоров'я | Салюс |
Гіменей | божество шлюбу | Таласіон |
Гіпнос, Морфей | Бог сну (сновидінь) | Сомн |
Деметра | богиня полів і родючості | Церера |
Дідона | персонаж міфів, засновниця Карфагена | Елісса |
Діоніс,Вакх | бог винограду і виноробства | Бахус, Лібер |
Зевс | верховний бог, бог-громовержець | Юпітер |
Зефір | бог західного вітру | Фавоній |
Ілітія | богиня пологів | Люцина |
Іпполіт | герой, син Тесея | Вірбій |
Кібела | богиня-володарка гір, лісів, звірів | Опа |
Кора | божество матері Землі | Теллус |
Кронос | титан часу | Сатурн |
Лето | титаніда (дочка Кея і Феби) | Латона |
Лівія | німфа, епонім Лівії, а також сама ця країна | Лівія |
Лісса | божество божевілля | Манія |
Мегера, Немезида | богиня помсти | Фурії |
Мойри | богині людської долі | Парки |
Музи | покровительки наук, поезії і мистецтв | Камени |
Ніка, Нике | богиня перемоги | Вікторія |
Нот | бог південного вітру | Австр |
Нюкта | божество ночі | Нокс |
Одіссей | герой, головна дійова особа «Одіссеї» | Улісс |
Осса | уособлення поголоски, вісниця Зевса | Фема |
Пан | бог лісів, мисливців і пастухів, усієї природи, бог-сатир | Фавн |
Персефона | богиня родючості, дружина Аїда, дочка Деметри | Прозерпіна, Карне, Фуррин |
Пістіс | богиня вірності клятві | Фідес |
Плутос | бог багатства | Плутон |
Полідевк | герой, один з Діоскурів, брат-близнюк Кастора | Поллукс |
Понт (міфологія) | бог-уособлення Моря, найперший водний бог | Понтус |
Посейдон | бог морів, коней і землетрусів | Нептун |
Рея | титаніда, мати богів | Опс (Опа) |
Селена | титаніда місяця | Діана |
Семела | мати Діоніса | Стимула або Лібера |
Силен | божества лісів | Сільван |
Танатос | бог смерті | Морс |
Тартар | бог Зла, дух Пекла і Руйнування, батько гігантів | Тартаррус |
Тихе, Тюхе, Тиха | богиня випадку та долі | Фортуна |
Уран | бог неба, батько титанів, батько Сатурна (Кроноса) | Целум |
Феміда | богиня правосуддя | Юстиция, Еквітас |
Фосфор | божество ранкової зірки (Венери) | Люцифер |
Харити | богині краси і вишуканості | Грації |
Хлорида, або Хлорис | богиня квітів | Флора |
Евр | бог східного вітру | Вольтурн |
Еніо | богиня шаленої війни | Беллона |
Еос | богиня ранкової зорі | Аврора |
Ерида | богиня чвар та розбрату | Дискордія |
Ереб, Скотос | уособлення мороку | Еребус |
Еринії | богині помсти | Фурії |
Ерот, Ерос | божество кохання | Амур, Купідон |
Ехо | німфа | Мута, Такіта |
Ця стаття містить неперекладені фрагменти іноземною мовою. |
Грецькі | Римські | Етруські | Єгипетські | Фінікійські | Зороастрійські | Кельтські | Функції |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Achilles | Achle | hero | |||||
Adonis | Atunis | Osiris | Tammuz (Adōn) | agriculture; resurrection | |||
Amphitrite | Salacia | Hatmehit | sea goddess | ||||
Anemoi | Venti | Vayu-Vata | winds | ||||
Aphrodite | Venus | Turan (Apru) | Hathor / Isis[1] | Astarte | Anahita | beauty; sex; love | |
Apollo | Apulu | Horus | Resheph | Mithra | Belenus / Maponos / Borvo / Grannus | light; prophecy; healing; plagues; archery; music; poets | |
Ares | Mars | Laran | Anhur | Verethragna | Toutatis / Nodens / Neton | war | |
Artemis | Diana | Artume | Bastet[2] | Kotharat | Drvaspa | hunting, the hunt; wilderness, wild animals; virginity, childbirth; Diana: lit. heavenly or divine | |
Asclepius | Aesculapius / Vejove | Veiove | Imhotep | Eshmun | healing | ||
Athena | Minerva[3] | Menrva | Neith[4] / Isis | Anat | Anahita | Sulis / Belisama / Senuna / Coventina / Icovellauna / Sequana | wisdom; war strategy; the arts and crafts; weaving |
Atlas | Aril | Shu[5] | holder of the celestial spheres | ||||
Atropos | Morta | Leinth | Atropos: lit. inflexible; death | ||||
Boreas | Aquilo | Andas | North Wind or Devouring One | ||||
Castor and Polydeuces (Dioscuri) | Castor and Pollux (Gemini) | Castur and Pultuce (Tinas cliniar) | twins | ||||
Charites | Graces | grace; splendor; festivity; charity | |||||
Charon | Charun | Aqen | fierce, flashing, feverish gaze (eyes) | ||||
Chloris | Flora | Chloris: lit. greenish-yellow, pale green, pale, pallid, fresh; Flora: lit. flower | |||||
Clotho | Nona | spinning; thread | |||||
Cronus | Saturn | Satre | Khnum | El (Elus) | Time, generation, dissolution, agriculture | ||
Cybele | Magna Mater | Magna Mater: lit. Great Mother | |||||
Demeter | Ceres | Zerene | Isis[6] | Ashi | grains, agricultural fertility; Demeter: lit. Earth Mother | ||
Dionysus | Liber / Bacchus | Fufluns | Osiris[4] | Cernunnos | wine and winemaking; revelry; ecstasy; Liber: lit. the free one | ||
Enyo | Bellona | Enie | Sekhmet | war | |||
Eos | Aurora / Matuta | Thesan | Tefnut | dawn | |||
Erinyes | Dirae | Furies | |||||
Eris | Discordia | Eris | Anat | Shahar | strife | ||
Eros | Cupid (Amor) | Erus | sexual love | ||||
Euterpe | Euturpa / Euterpe | "she who delights"; muse of music (especially flute music) and song; later, also of lyric poetry | |||||
Eurus | Vulturnus | East Wind | |||||
Gaia | Terra / Tellus | Cel | Geb | Zam | the earth | ||
Hades | Dis Pater / Pluto / Orcus | Aita | Anubis / Osiris | Mot | Angra Mainyu | the underworld. Hades: lit. the unseen | |
Hebe | Juventas | Renpet | youth | ||||
Hecate | Trivia | Heqet | Matronae | will; Hecate: trans. she who has power far off [7] | |||
Helios | Sol Invictus / Sol Indiges | Usil | Ra[8] | Shamash (Utu) | Mithra | sun | |
Hephaestus | Vulcan | Sethlans | Ptah | Kothar-wa-Khasis[9] | Atar | Gobannos | metalwork, forges; fire, lava |
Hera | Juno | Uni | Mut / Hathor | Armaiti | marriage, family | ||
Heracles | Hercules | Hercle | Heryshaf | Melqart | Rostam | Ogmios | Heracles: lit. glory/fame of Hera |
Hermes | Mercury | Turms | Anubis, Thoth | Taautus | Shamash | Lugus / Viducus | transitions; boundaries; thieves; travelers; commerce; Hermes: poss. "interpreter"; Mercurius: related to Latin "merx" (merchandise), "mercari" (to trade), and "merces" (wages) |
Hesperus | Vesper | evening, supper, evening star, west[10] | |||||
Hestia | Vesta | Anuket | hearth, fireplace, domesticity | ||||
Hygeia | Salus | Sirona | health; cleanliness | ||||
Ilithyia | Lucina | Ilithiia | Tawaret | childbirth, midwifery | |||
Irene | Pax | Shalim | peace | ||||
Iris | Arcus / Iris | Nut | rainbow | ||||
Janus | Culsans | beginnings; transitions; motion; doorways | |||||
Lachesis | Decima | Lachesis: lit. disposer of lots; luck | |||||
Leto | Latona | Letun | Demureness; mothers | ||||
Maia | Rosmerta | growth | |||||
Moirai (Moerae) | Fates or Parcae | Apportioners | |||||
Muses | Camenae | Music; inspiration | |||||
Nemesis or Rhamnusia | Invidia | "retribution" | |||||
Nike | Victoria | Meanpe | Bodua / Brigantia / Nemetona | victory | |||
Notus | Auster | South Wind | |||||
Odysseus | Ulysses or Ulixes | Uthste | hero | ||||
Palaemon | Portunus | keys, doors; ports, harbors | |||||
Pan | Faunus | Min | nature, the wild | ||||
Persephone | Proserpina | Persipnei | poss. "to emerge" | ||||
Phaon | Phaun / Faun / Phamu | mortal boatman given youth and beauty by Aphrodite | |||||
Pheme | Fama | fame; rumor | |||||
Phosphoros | Lucifer | Attar | lit. light bearer | ||||
Poseidon | Neptune | Nethuns | Yam | Apam Napat | sea; water; horses; earthquakes | ||
Priapus | Mutunus Tutunus | fertility; livestock; gardens; male genitalia | |||||
Prometheus | Prumathe | forethought | |||||
Rhea | Ops / Magna Mater (see Cybele above) | Nut | Asherah | Rhea: lit. flowing. Ops: lit. wealth, abundance, resources. | |||
Selene | Luna | Losna | Isis, Thoth, Khonsu | Yarikh | Mah | moon | |
Tiur | |||||||
Silenos | Silvanus | Selvans | Sucellus | Silvanus: lit. of the woods | |||
Thallo | Thalna | blossoms | |||||
Thanatos | Mors | Leinth | Anubis | Mot | death | ||
Charun | |||||||
Themis | Justitia | Ma'at | law of nature | ||||
Tyche | Fortuna | Nortia | Gad | luck, fortune | |||
Typhon | Set / Apep | "whirlwinds, storms, chaos, darkness" | |||||
Uranus | Caelus | Nut | El | Asman | sky, heavens | ||
Vertumnus | Voltumna | Baal | the seasons; change | ||||
Zephyr | Favonius | West Wind; Favonius: lit. favorable | |||||
Zeus | Jupiter or Jove[11] | Tinia | Amun[8] | Hadad | Ahura Mazda (Ohrmazd) | Taranis | weather, storms, lightning, Sky Father |
- ↑ Witt, R. E. (1997). Isis in the Ancient World. Johns Hopkins University Press. с. 126. ISBN 9780801856426.
- ↑ von Lieven, Alexandra (2016). Translating Gods, Interpreting Gods: On the Mechanisms behind the Interpretatio Graeca of Egyptian Gods. У Rutherford, Ian (ред.). Greco-Egyptian Interactions: Literature, Translation, and Culture, 500 BC-AD 300. Oxford University Press. с. 64. ISBN 9780191630118.
- ↑ Hard, Robin (2004). The Routledge Handbook of Greek Mythology: Based on H.J. Rose's "Handbook of Greek Mythology". London: Routledge. с. 181. ISBN 978-0-415-18636-0.
- ↑ а б von Lieven, Alexandra (2016). Translating Gods, Interpreting Gods: On the Mechanisms behind the Interpretatio Graeca of Egyptian Gods. У Rutherford, Ian (ред.). Greco-Egyptian Interactions: Literature, Translation, and Culture, 500 BC-AD 300. Oxford University Press. с. 67. ISBN 9780191630118.
- ↑ Remler, Pat (2010). Egyptian Mythology, A to Z. Infobase Publishing. с. 24. ISBN 9781438131801. Процитовано 6 жовтня 2014.
- ↑ Graf, Fritz; Johnston, Sarah Iles (2007). Ritual Texts for the Afterlife: Orpheus and the Bacchic Gold Tablets. Routledge. с. 76. ISBN 978-0-415-41550-7.
- ↑ Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon, ἕκα^τος. Perseus.tufts.edu. Процитовано 24 січня 2013.
- ↑ а б von Lieven, Alexandra (2016). Translating Gods, Interpreting Gods: On the Mechanisms behind the Interpretatio Graeca of Egyptian Gods. У Rutherford, Ian (ред.). Greco-Egyptian Interactions: Literature, Translation, and Culture, 500 BC-AD 300. Oxford University Press. с. 62. ISBN 9780191630118.
- ↑ Kothar – Semitic Deity. Encyclopædia Britannica. 2021. Процитовано 5 травня 2021.
- ↑ Collins Latin Dictionary plus Grammar, p. 231. ISBN 0-06-053690-X
- ↑ Graf, Fritz; Ley, Anne (2005). Iuppiter. У Cancik, Hubert; Schneider, Helmuth (ред.). Brill’s New Pauly. Т. 6 (Has-Jus). Leiden: Brill. ISBN 978-90-04-12269-7.